Kanchha Maharani | कान्छा महारानी

'कान्छा महारानी' आत्मवृत्तान्तको शैलीमा इतिहासको आख्यानीकरण हो । आख्यानकार शीवा शाहले इतिहास र आख्यानको मोहक वर्णन बुन्ने क्रममा अतीतको एउटा तिलस्मी कालखण्डमा जमेको समयको धुलो झारिदिएकी छिन् । नेपालको इतिहासलाई आफ्नो रङले पोतिदिएका दुई प्रभावशाली महारानीको कथा हो- 'कान्छा महारानी' । सत्ता र त्यसका वरिपरि रहेकाहरूको व्यक्तिगत स्वार्थ तथा चुलिएको महत्वाकांक्षाले कसरी सम्पूर्ण राष्ट्रको इतिहास र भविष्य निर्देशित हुन पुग्छ भन्ने कुराको खुलासा मात्र नभई यो आख्यान प्रेम र ईर्ष्याको ज्वलन्त द्वन्द्व पनि हो ।

यो उपन्यासले इतिहासको सबैभन्दा महत्वपूर्ण कालखण्डलाई आधार बनाएको छ, जस उपरान्त १०४ वर्षीय राणा शासनको सुरूवात हुन्छ । यो त्यो कालखण्डको कथा हो, जसबेला राजाको काँतर प्रवृत्तिका कारण राज्यको सार्वभौमसत्ता महारानीहरूको अधीनमा भएसाथै राजदरबारभित्र भारदारहरूमा अराजकता बढेको थियो, जसको फाइदा उठाएका थिए, वीर नरसिंह कुँवर उर्फ जंगले ।

सहोदर दिदी-बहिनी, बडामहारानी साम्राज्य लक्ष्मी र कान्छा महारानी राजेन्द्र लक्ष्मी (इतिहासमा राज्य लक्ष्मी) को सत्ताको उत्तराधिकारीका साथै आन्तरिक द्वन्द्व, ईर्ष्या, बहुलठ्ठीपन, प्रेम अनि कान्छा महारानीको पतनको कथा हो, यो ।